PRIČA O NOVOSADSKIM ZANATLIJAMA
10 јула, 2023Jedni od prvih stanovnika Petrovaradinskog Šanca (kako se tada zvao Novi Sad) uz trgovce bili su i zanatlije.
Kada se priča o istoriji Novog Sada, treba imati u vidu da je Novi Sad kupio, a ne dobio status slobodnog kraljevskog grada, najviše zahvaljujući trgovcima i zanatlijama, koji su potrebna novčana sredstva prikupili.
Zajedno sa razvojem grada dolazi do uspona zanatstva i osnivanja prvih cehova. Prvi ceh organizovali su vidari, a nedugo zatim i ostale zanatlije slede njihov primer.
Po popisu sa početka 18. veka u Petrovaradinskom Šancu bilo je 13 zanatskih radionica, dok ih je prema podacima iz 1772. godine bilo 425.
Ukidanjem feudalnog cehovskog sistema zakonima iz 1850. i 1872. godine, dolazi do formiranja prvih zanatskih zadruga.
Novosadska korporacija osnovana je 1907. godine, a počinje sa radom naredne godine, 1908. Rad Korporacije sastojao se u vođenju evidencije o članovima, učenicima, primanju šegrta na izučavanje zanata, sklapanju ugovora između poslodavaca i roditelja.
Značajan podatak o zanatstvu u Novom Sadu u periodu između dva svetska rata svakako predstavlja prvi spisak po strukama članova Novosadske zanatlijske korporacije iz 1927. godine. Na zahtev Saveta grada Novog Sada oni šalju ovaj dokument 30. septembra 1927, a uz dokument šalju i spisak svojih članova koji su umrli ili su se odselili van grada. Po ovom spisku, Novosadska korporacija je imala 1249 registrovanih članova u 71 različitoj zanatskoj delatnosti.
Na osnovu Zakona o radnjama iz 1931. godine Novosadska korporacija menja ime u Udruženje zanatlija.
Prema podacima iz 1933. godine u Novom Sadu bilo je registrovano 1372 zanatske radionice. Pored samog broja, iz tih podataka zapažamo pojavljivanje novih zanata, kao što su elektroinstalateri, auto-električari, auto-mehaničari, dok dolazi do smanjenja broja kožarskih i tekstilnih radionica.
Koliko je Udruženje zanatlija Novog Sada bilo aktivno, najbolje govori podatak da su se posle više decenijskih nastojanja, tokom 1934. godine konačno ostvarili njihovi snovi i napori da se dođe do jednog zajedničkog sedišta novosadskih zanatlija.
Naime, te godine je hotel „Dva anđela“ na Trgu Matrije Trandafil prodat na javnoj licitaciji, a novi vlasnik postalo je više zanatskih udruženja, i to: Zadruga Srba Zanatlija Novosađana, Srpsko Zanatlijska Pevačko Društvo Neven, Kolo Srpske Zanatlijske Omladine i Udruženje Zanatlija za grad Novi Sad.
Posle Drugog svetskog rata učenje zanata i stručno obrazovanje prolazi kroz više oblika kraćeg ili dužeg veka
Razvoj industrije u drugoj polovini 20. veka i primena mašina oterali su u zaborav mnoge stare zanate.
Danas, Udruženje samostalnih zanatlija Novog Sada, uz veliku pomoć Grada Novog Sada, čuva sećanje na stare zanate i pokušava da oživi ona zanimanja koja su u međuvremenu ugašena.
Posredstvom Grada Novog Sada i Nacionalne službe za zapošljavanje, a sredstvima AP Vojvodine, u nekoliko navrata je organizovana obuka nezaposlenih lica za stručno osposobljavanje u pojedinim zanatima.
Kada su u pitanju stari zanati za koje su se obučavali nezaposleni to su: zlatari, kožna galanterija, izrada suvenira od drveta i gline, kazandžija, knjigovezac i restauracija knjiga, graveri, juveliri, izrada umetničkog veza, tkanje damasta i platna, izrada predmeta od gvožđa, kovači, sarači, stolari, obućari, izrada senila, restauracija fijakera, berberi, užari, kamenoresci, drvodelje, restauracija stilskog nameštaja, časovničari i srodni zanati.
Tradicionalno novosadske zanatlije se okupljaju u Zanatskom domu, a u ovom zdanju se održavaju i sva svečarska dešavanja koja su vezana za novosadske zanatlije.
izvor: gradskeinfo.rs
0
20
20
20
