Čestitka ministra Žigmanova povodom 28. marta Dana obrazovanja Čeha u Republici Srbiji

izvor Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog

Povodom Dana obrazovanja Čeha u Republici Srbiji – 28. marta, dana kada je davne 1592. godine rođen poznati češki pedagog, lingvista, prirodnjak, filozof i političar Jan Amos Komenski, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog čestita pripadnicima češke zajednice i njihovim institucijama ovaj praznik.

Jan Amos Komenski (1592-1670) bio je jedan od najpoznatijih i najuticajnijih pedagoga u Evropi i reformator školstva. Njegove pedagoške, didaktičke i metodičke ideje bile su poznate i prihvaćene skoro u celoj Evropi u tadašnje vreme. Uredio je školske sisteme u mnogim evropskim zemljama, tj. organizovao ih je i reformisao prema svojim pedagoškim zamislima.

Komenski je veoma veliki značaj pridavao vaspitanju i smatrao je da vaspitanje treba da traje celog života. Najvažnija je osnovna škola, ili kako je on naziva – škola maternjeg jezika. Ona treba da je opšteobrazovna, svako treba da je završi, bez obzira čime će se baviti i da li će nastaviti školovanje ili ne.

Smatrao je da se u radu škole, u nastavi i vaspitanju, treba pridržavati prirodnih zakona. U učenju treba ići od lakšeg ka težem, od jednostavnijeg ka složenijem, treba voditi računa o uzrasnim mogućnostima učenika, sve što uči – učenik mora i da vidi i da upozna.

Komenski je još u 17. veku utvrdio kako treba da izgleda nastava u školi. Neki od tih principa važe i danas. Na primer: nastavu treba organizovati po školskim godinama, danima, časovima, razredima i predmetima. To je tzv. razredno-predmetno-časovni sistem. On se u školstvu održao više od 350 godina.

Nacionalni savet češke nacionalne manjine svake godine obeležava svoj praznik svečanom akademijom, u saradnji sa osnovnim školama u kojima se izvodi nastava na češkom i za koje je utvrdio da su od posebnog značaja za obrazovanje češke nacionalne manjine u Republici Srbiji.

U Republici Srbiji Česi su nacionalna manjina čija prava u oblasti kulture, obrazovanja, informisanja, te službene upotrebe jezika i pisma predstavlja Nacionalni savet češke nacionalne manjine, sa sedištem u Beloj Crkvi.Prema poslednjem popisu iz 2011. godine u Srbiji živi 1824 Čeha. Češka zajednica živi u mestima na području Opštine Bela Crkva (Bela Crkva, Češko Selo, Kruščica i dr.) i okolnim opštinama (mesto Gaj u Opštini Kovin, mesto Veliko Središte i Vršac u Opštini Vršac), a znatan broj živi i u Beogradu i nešto manje u Novom Sadu, dok je ostatak razasut po Vojvodini.

Česi u Srbiji su većinom katolici, a manjim delom evangelisti. Češki jezik je u Republici Srbiji u službenoj upotrebi samo u opštini Bela Crkva (uz srpski, rumunski i mađarski jezik).

Tokom  nedavne službene posete predsednik Češke Republike Miloš Zeman, zajedno sa predsednikom Republike Srbije Aleksandrom Vučićem, otvorili su obnovljeni „Češki dom“ u Beogradu. „Češki dom“ u Beogradu otvoren je 1928. godine. U ovom zdanju tada su bili Češka osnovna škola, biblioteka sa čitaonicom, društvene prostorije, stanovi za učitelje, a održavali su se i velelepni balovi i druge zabave pa je ovo mesto bilo omiljeno stecište mnogih Beograđana. Nakon Drugog svetskog rata on je nacionalizovan, a odlukom predsednika Vučića je vraćen zajednici Čeha u Beogradu te sredstvima Republike Srbije i obnovljen. U „Češkom domu“ svoj prostor za rad dobili su Klub Češke besede i Češki kulturni centar, a osim sale Centra, biće otvorena biblioteka i učionica.

Vlasti u Republici Srbiji, Autonomnoj pokrajini Vojvodini te jedinicama lokalne samouprave u kojima žive pripadnici češke nacionalne zajednice i dalje će posvećeno raditi na obezbeđivanju svih potrebnih preduslova – od primene zakona, preko materijalno-finansijskih sredstava do manjinskih senzitivnih politika – kako bi Česi u Republici Srbiji uspešno nastavili razvijati svoje nacionalne institucije i perspektivu pripadnika svoje zajednice.