U vrtlog Prvog svetskog rata, do tada najvećeg oružanog sukoba u istoriji u kome je pod oružjem bilo više od 70 miliona ljudi, uvučeni su i narodi koji tada nisu imali sopstvenu državu. Jedan od tih naroda bili su i Česi, koji su se tokom rata borili u okviru čeških ili čehoslovačkih legija, kao i u sastavu drugih armija.
Čehoslovačke legije, volonterske jedinice sastavljene uglavnom od Čeha i malog procenta Slovaka (oko osam odsto), činili su zarobljenici iz austrougarske vojske koji su se uglavnom borili u Italiji, Francuskoj i Rusiji.
Česi su delili vojničku sudbinu i sa Srbima boreći se u srpskim jedinicama i to u važnim momentima na tri mesta. Prvo, na početku rata 1914. i 1915. godine u Srbiji, zatim su se borili u sastavu srpskih dobrovoljačkih formacija u Dobrudži 1916. i na kraju su bili prisutni i na Solunskom frontu.
Prvi čehoslovački legionar, kako je još poznat František Krištof, radio je u beogradskoj banci. Odmah po objavljivanju rata, 28. jula 1914. godine, dobrovoljno se javio u srpsku vojsku. Zbog toga je označen kao prvi čehoslovački legionar iako stvaranje odvojenih čehoslovačkih legija u Srbiji nikada nije uspelo.
Inspirisan događajima u vremenu objave rata, ovaj glumac i pevač napisao je pesmu „Na srpskoj strani“, a učestvovao je i u povlačenju srpske vojske preko Albanije i na Solunskom frontu.
Formiranje dobrovoljačkih divizija
Kasnije kada je u Rusiji formirana Druga srpska dobrovoljačka divizija i Srpski dobrovoljački korpus, jer su stizali novi dobrovoljci, bilo je i prisilnog regrutovanja pripadnika drugih naroda iz Austrougarske. Tako su unutar korpusa počela nacionalna previranja, a među onima koji su protestovali bili su i Česi.
Oko 600 čeških dobrovoljaca napustilo je Srpski dobrovoljački korpus i ušlo je u sastav čehoslovačkih legija u Rusiji. Pukovnik Hadžić je lično pozdravio Čehe koji su odlazili odajući im priznanje za njihove borbe u Dobrudži. Ipak, u Srpskom dobrovoljačkom korpusu ostalo je 268 dobrovoljaca češke nacionalnosti.
Krajem 1917. godine počelo je prebacivanje dobrovoljaca iz Rusije na Solunski front kako bi se spojili sa srpskom vojskom.
Ovaj projekat podržao je Sekretarijat za kulturu i informisanje grada Niša kroz projektno sufinansiranje medijskih sadržaja u 2023. godini. Stavovi izneti u projektu nužno ne predstavljaju stavove organa koji je dodelio sredstva.