Niš i Češka – snažne veze i nove šanse: Bitka u Dobrudži: Srpski, ruski i češki dobrovoljci protiv nadmoćnijeg neprijatelja
29 новембра, 2023Izvor: Energy press
Posle trojne invazije na Srbiju 1915. godine, u kojoj su učestvovale Austrougarska i Nemačko carstvo, a od 14. oktobra i Bugarska, srpska vojska se suočila sa trostrukom prednošću austrougarskih, nemačkih i bugarskih trupa. To je navelo Srbe da se tragično povuku iz sopstvene zemlje ka Jadranskom moru.
Povlačenje je vodilo surovom krševitom Crnom Gorom i Albanijom. Odvijalo se od novembra 1915. do januara 1916. godine, pod mrazom, kišom i velikom glađu i nedostatkom odeće. Oko 10.000 zarobljenih Čeha i Slovaka umrlo je tokom Albanske golgote. Srpska vojska izgubila je 150.000 vojnika. Evakuisani ostaci srpske vojske prevezeni su na ostrvo Krf i u francusku Bizertu u Tunisu. Zarobljenici su evakuisani na ostrvo Asinara blizu Sardinije. Neki od njih su se kasnije prijavili u Čehoslovačke legije u Francuskoj.
Iako je među dobrovoljcima u Srbiji bilo i pripadnika drugih naroda iz Austrougarske, Čeha, je bilo najviše i činili su značajan deo oficirskog kadra. U Prvoj srpskoj dobrovoljačkoj diviziji bilo je oko 600 čeških dobrovoljaca, od čega je bilo 128 oficira.
Reorganizacija srpske vojske
U crnomorskom lučkom gradu Odesi iz redova bivših vojnika austrougarske vojske jugoslovenskog porekla, koji su zarobljeni na Istočnom frontu, počeli su da, uz rusko odobrenje, formiraju jugoslovenske dobrovoljačke odrede. U njihove redove se prijavilo oko 20.000 kandidata iz ruskih logora za zarobljene vojnike.
Od početka 1916. godine u Odesi postepeno su formirana tri pešadijska puka. Za jačanje oficirskog kadra za Srbe je u Odesu poslata ekspedicija srpskih oficira sa Krfa. Ekspediciji, koju je predvodio pukovnik Stevan Hadžić, su se pridružili i češki oficiri koji su delovali u srpskoj vojsci već tokom borbi između 1914. i 1915, godine. Ukupno se u 1. Srpsku dobrovoljačku diviziju prijavilo gotovo 600 čeških dobrovoljaca, od kojih 128 oficira.
Čehoslovačka legija je Stevanu Hadžiću poklonila sablju za herojstvo pokazanu u Dobrudži.
Prvi ratni zadatak dobrovoljačke vojske
Prvi ratni zadatak dobrovoljaca bile su borbe u Dobrudži u okviru ruskog korpusa.
Oni su se dobro borili protiv Bugara i pokazali junaštvo, ali je to ostalo nenagrađeno pobedom zbog nedovoljno dobrog vođenja ruskog korpusa i zbog lošeg učinka rumunskih trupa. U Dobrudži je poginulo deset oficira i oko 50 vojnika češke nacionalnosti. Neki Česi su se posebno istakli junaštvom i veštinom.
Nakon što su dobrovoljci bili prinuđeni da se povuku posle borbi kod mesta Amzače u oktobru 1916. godine, izgubljena su ruska artiljerijska oruđa. Međutim, potporučnik Vaclav Kopal je predvodio hrabri napad i uspeo je da ih povrati. On je kasnije postao potpukovnik čehoslovačkih legija.
Takođe, u borbama kod Amzače je ranjen i poručnik Emanuel Moravec, koji je tokom Drugog svetskog rata postao najpoznatiji češki saradnik nacista.
Dobrovoljačke divizije
Kasnije kada je u Rusiji formirana Druga srpska dobrovoljačka divizija i Srpski dobrovoljački korpus, jer su stizali novi dobrovoljci, bilo je i prisilnog regrutovanja pripadnika drugih naroda iz Austrougarske. Tako su unutar korpusa počela nacionalna previranja, a među onima koji su protestovali bili su i Česi.
Oko 600 čeških dobrovoljaca napustilo je Srpski dobrovoljački korpus i ušlo je u sastav čehoslovačkih legija u Rusiji. Pukovnik Hadžić je lično pozdravio Čehe koji su odlazili odajući im priznanje za njihove borbe u Dobrudži. Ipak, u Srpskom dobrovoljačkom korpusu ostalo je 268 dobrovoljaca češke nacionalnosti. Divizija je izgubila 60 odsto ljudi. Od 42 poginula oficira, 10 su bili Česi. Poginulo je takođe oko 50 vojnika češke nacionalnosti, oko osamdeset njih je dobilo medalje
Ovaj projekat podržao je Sekretarijat za kulturu i informisanje grada Niša kroz projektno sufinansiranje medijskih sadržaja u 2023. godini. Stavovi izneti u projektu nužno ne predstavljaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
0
20
20
20
